เมื่อเกิดเหตุการณ์พิเศษในบ้านเมืองเราก็มักจะได้ยินคำว่า ประกาศกฎอัยการศึก แล้วกฎอัยการศึกคืออะไร เรามาทำความเข้าใจกัน

          กฎอัยการศึกเป็นกฎหมายฉบับหนึ่งเรียกว่า พระราชบัญญัติกฎอัยการศึกพระพุทธศักราช ๒๔๕๗  เมื่อสังเกตปี พ.ศ. ที่ลงในกฎหมายก็จะเห็นได้ว่ากฎหมายฉบับนี้มีการประกาศมานานกว่าหนึ่งร้อยปีแล้ว โดยเป็นกฎหมายในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาวชิราวุธพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งพระองค์ทรงเป็นทั้งนักการทหาร และทรงเป็นนักกฎหมายอีกด้วย โดยในกฎหมายฉบับนี้พระองค์ได้ปรารภไว้เป็นเบื้องต้นความว่า “มีพระบรมราชโองการในพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาวชิราวุธพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ดำรัสเหนือเกล้าฯ ให้ประกาศทราบทั่วกันว่ากฎอัยการศึกซึ่งได้ตราเป็นพระราชบัญญัติไว้ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๕๐ (ร.ศ. ๑๒๖) นั้น อำนาจเจ้าพนักงานฝ่ายทหารที่จะกระทำการใด ๆ ยังหาตรงกับระเบียบพิชัยสงคราม อันจะได้รักษาความเรียบร้อยปราศจากภัย ซึ่งจะมีมาจากภายนอก หรือเกิดขึ้นภายในได้โดยสะดวกไม่ บัดนี้ สมควรแก้ไขกฎอัยการศึกและเปลี่ยนแปลงให้เหมาะกับกาลสมัย จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยกเลิกกฎอัยการศึก พ.ศ. ๒๔๕๐ (ร.ศ. ๑๒๖) นั้นเสีย และให้ใช้กฎอัยการศึกซึ่งได้ตราเป็นพระราชบัญญัติขึ้นใหม่ดังต่อไปนี้... “

            ดังนั้นคำว่า “กฎอัยการศึก” จึงไม่ใช่กฎหรือระเบียบที่หน่วยงานทหารประกาศเองได้ตามอำเภอใจ แต่เป็นการประกาศตามเงื่อนไขที่กฎหมายได้กำหนดบังคับไว้แล้วทั้งสิ้น เช่น ในหมวด “ใช้พระราชบัญญัติที่ใดเมื่อใดต้องประกาศ” ถูกกำหนดไว้ใน มาตรา ๒  ความว่า เมื่อเวลามีเหตุอันจำเป็นเพื่อรักษาความเรียบร้อยปราศจากภัย ซึ่งจะมีมาจากภายนอกหรือภายในราชอาณาจักร....

          ในหมวด เมื่อเลิกต้องประกาศ กำหนดไว้ใน มาตรา ๕ ความว่า การที่จะเลิกใช้กฎอัยการศึกแห่งใดนั้น จะเป็นไปได้ต่อมีประกาศกระแสพระบรมราชโองการเสมอ

          หรือกำหนดถึงอำนาจทหารเมื่อประกาศใช้กฎอัยการศึกในมาตรา ๖ ความว่า ในเขตที่ประกาศใช้กฎอัยการศึก ให้เจ้าหน้าที่ฝ่ายทหารมีอำนาจเหนือเจ้าหน้าที่ฝ่ายพลเรือนในส่วนที่เกี่ยวกับการยุทธ การระงับปราบปราม หรือการรักษาความสงบเรียบร้อย  และเจ้าหน้าที่ฝ่ายพลเรือนต้องปฏิบัติตามความต้องการของเจ้าหน้าที่ฝ่ายทหาร.

            หากต้องการอ่านพระราชบัญญัติฉบับเต็มสามารถเข้าไปอ่านได้ที่ https://searchlaw.ocs.go.th/council-of-state/#/public/doc/aysrYUdKYXBSNVo1ZjdIRG90VnFxdz09

ทนายความสาธิต

BLUEPEN LAW OFFICE